چگونه میتوان قرآن را حفظ کرد؟(پرسش)

---

در مورد حفظ قرآن کریم، باید علاوه بر توجه به شیوه‌ها و روش‌های مختلف حفظ قرآن، مواردی را نیز به عنوان مقدمه حفظ ـ که تأثیر بسزایی در حفظ و سیر آن تا رسیدن به هدف دارند ـ مورد بررسی و دقت قرار داد.

در ابتدا سزاوار است که "انگیزه و هدف" از انجام این کار مورد بررسی قرار گیرد، تا از انگیزه‌ها و اهدافی که با شأن والای این کتاب الهی سازگاری ندارند به دور مانده، و روحیه معنوی و ملکوتی کلام الهی، تا پایان کار بر روند حفظ و بر افکار و اعمال حافظ قرآن حاکم باشد. و پس از آن باید تصمیم بگیریم که آیا هدف ما حفظ کل قرآن است و یا کمتر؟

پس از مشخص شدن هدف، عزم خود را محکم نموده و کمر همت ببندیم، و از هیچ تلاش و کوششی برای رسیدن به هدف کوتاهی ننمائیم.
پس از گذراندن این مراحل، نوبت به مرحله انتخاب "شیوه و برنامه حفظ قرآن" می‌رسد.

الف) برای داشتن برنامه صحیح و منظم در مدت حفظ، به "میزان سرعت" و "مدت زمان" حفظ باید توجه ویژه داشت. سرعت و زمان حفظ کل قرآن دارای شیوه‌های مختلفی است که شما هر کدام را مایل باشید می‌توانید به عنوان شیوه کار خود قرار دهید.
این شیوه‌ها عبارتند از:

1 ـ سرعت خیلی کم؛ بدین صورت که در یک هفته فقط یک صفحه قرآن حفظ ‌شود. بنابراین روش کل قرآن در 600 هفته که برابر با 12 سال است حفظ می‌شود.

2ـ سرعت کم؛ که در هفته یک ورق ـ یعنی دو صفحه ـ حفظ می‌شود. این شیوه حدود 300 هفته که تقریباً برابر با 6 سال است، برای حفظ کل قرآن طول می‌کشد.

3 ـ سرعت متوسط؛ در این روش هفته‌ای 3 صفحه حفظ می‌شود که در مجموع برابر است با 200 هفته که مطابق حدود 4 سال می شود. معمولاً برای شروع، این روش مناسبتر و بهتر است.

4ـ سرعت خوب؛ در این روش در یک هفته 6 صفحه حفظ می‌شود؛ یعنی در طول 100 هفته و مطابق با حدود 2 سال، حفظ قرآن تمام می‌شود.
5ـ سرعت خیلی بالا، که در هر هفته 6 ورق، یعنی 12 صفحه حفظ می‌شود که در مجموع حفظ کل قرآن کریم در 50 هفته برابر با حدود یک سال طول خواهد کشید.

توجه داشته باشید که هر کس مطابق با شرائط خود باید شیوه حفظ را انتخاب کند، ولی معمولاً شروع خوب با سرعت متوسط می‌باشد که در ادامه راه و پس از یک سال یا دو سال می‌توان آن را به سرعت خوب یا سرعت خیلی بالا تغییر داد.

ب) در ادامه، به ویژگیهایی که قرآن مورد استفاده برای حفظ باید داشته باشد توجه نمائید:

اول این که سعی کنید 2 قرآن داشته باشید، یکی در منزل و جایی که ساکن هستید، و دیگری برای این که همیشه همراهتان باشد. و بدانید که این دو قرآن باید در مواردی که اشاره می شود شبیه هم باشند. خصوصیات این قرآنها باید چنین باشد:

1ـ هر دو دارای خط واضح و خوانایی باشند.

2ـ صفحه قرآن دارای نقش و نگار نباشد.

3ـ قرآن دارای حاشیه نباشد.

4ـ رنگ صفحه خیلی روشن و یا خیلی تیره نباشد.

5ـ دارای ترجمه نباشد. البته این بدان معنا نیست که در حفظ نیازی به ترجمه آیات نیست، بلکه این تنها برای بهتر حفظ شدن است.

ج) نکته دیگر داشتن تمرکز است؛ لذا باید این تمرکز و آرامش را در خود ایجاد کنید. به صورت فشرده به عوامل ایجاد تمرکز اشاره می‌شود:
1ـ زمان: انتخاب زمان مناسب برای حفظ تجربه‌ای است؛ یعنی هر کس باید تجربه نماید که در چه زمانی بهتر می‌تواند حفظ کند، ولی معمولاً بعد از خواب، زمان خوبی است، ولی قبل از خواب یا در حال گرسنگی یا تشنگی زیاد و یا بعد از مطالعه سنگین، وقت مناسبی برای حفظ نیست.
2ـ مکان: مکانی مناسب تر است که دمای آن متعادل بوده، شلوغ نباشد، رفت و آمد زیاد نباشد، و منظره، عکس و تابلو هم نداشته باشد.
3ـ حالات شخص: بهترین زمان حفظ وقتی است که ذهن آرام باشد و دغدغه فکری نداشته باشد.

از ابتدا تا این جا برای آشنایی با حفظ و شیوه‌های مختلف آن، و به طور کلی برنامه‌ریزی و انتخاب روش بود، ولی از این جا به بعد به طورعملی وارد حفظ خواهیم شد.

برای حفظ قرآن، اولا، باید یک بار آیه را فصیح خوانی کرد؛ یعنی به صورت شمرده و روان، آیه را خواند. و ثانیا، به ترجمه روان آیات مراجعه نمود؛ چرا که آیاتی که دارای موضوع و مفهوم خاصی هستند، و یا شأن نزول و داستان معلومی دارند بهتر به حافظه سپرده می‌شوند.
نکته مهم دیگر آن که در حفظ آیه، سه روش وجود دارد:

1ـ استفاده از نوار و شنیدن آیه و تکرار آن، که این شیوه برای کودکان مناسب تر است.

2ـ نوشتن آیه: این شیوه سخت و وقت گیر است، لذا توصیه نمی‌شود.

3ـ بهترین شیوه حفظ، تکرار شخصی است؛ یعنی هر آیه را چند بار تکرار کرده تا حفظ شوید؛ و آیات طولانی را به چند قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را تکرار نموده و با حفظ شدن هر قسمت، آن را به همراه قسمت حفظ شده قبلی تکرار نمائید.

نکته قابل توجه این که با در نظر داشتن نوع سرعت حفظی که انتخاب کرده‌اید، می‌توانید هر صفحه را به چند قسمت تقسیم نموده و در هر مرحله، قسمتی را حفظ نمائید.

برای حفظ، ارتباط آخر آیه قبل با ابتدای آیه بعد مهم است؛ لذا این دو قسمت را با هم تکرار کنید، هر چند از لحاظ معنا ارتباط چندانی با هم نداشته باشند.
برای بهتر حفظ شدن آیات، شایسته است به عنوان مثال اگر از آیه 1 تا آیه 3 را حفظ کردید، با حفظ آیه چهارم، از آیه 2 تا 4 را تکرار کنید، و همین طور با حفظ آیه 5، آیه 3 تا 5 را و … پس پایان صفحه از ابتدا تا پائین صفحه را تکرار کنید.

نکته مهم و اساسی این که پس از حفظ، مراجعه مجدد داشته باشید؛ لذا پس از 2 تا 3 ساعت، یک مراجعه داشته باشید تا مطلب فراموش شده یاد آوری شود، و مطالب حفظ شده بهتر حفظ گردد. توجه داشته باشید که مراجعه بعدی، نیاز به زمان زیادی ندارد، بلکه برای هر مراجعه بیش از 15 الی 30 دقیقه وقت لازم نیست.

اما برای استحکام مطالب حفظ شده می‌توان به این نکات اشاره نمود:

1ـ وصل آخر آیه به اول آیه بعد.

2ـ رمز گذاری برای آیات متشابه و مشترک؛ که این ذوقی و بر اساس توانایی حافظه است.

3ـ نوشتن ابتدای آیات و شماره آنها.

باید توجه داشت که حفظ شماره آیه خیلی مهم است؛ ولی حفظ جزء و صفحه و … ثمره چندانی ندارد. البته در خصوص جزء 29 و 30 حفظ شماره آیه نیز چندان مفید فایده نیست.

مرحله مهم دیگر، تکرار محفوظات است؛ یعنی پس از 10 الی 15 روز باید محفوظات قبلی را تکرار کنیم.

اگر کمتر از10 جزء است، تقسیم بر 7 روز می‌کنیم، و روزی یک قسمت را تکرار می‌کنیم تا همه محفوظات قبلی تکرار شود. اگر محفوظات ما بین 10 تا 20 جزء است، تقسیم بر 10 روز می‌کنیم و روزی یک قسمت را تکرار می‌کنیم. و اگر بین 20 تا 30 جزء است تقسیم بر 15 روز می‌کنیم.
قابل توجه آن که این مرحله تکرار محفوظات بسیار مهم و اساسی است؛ چرا که حفظ کردن همیشه آسانتر از نگهداری مطالب حفظ شده است.
در نهایت برای شما آرزوی توفیق روزافزون داریم. امید است که در سایه کلام الهی بتوانید هر چه سریع تر به مراحل عالی تری از تکامل انسانی صعود نمائید.

                                                                                                                                            پیروز باشید.